Związek pomiędzy aktywnością fizyczną a testosteronem jest powszechnie znany – chociaż
często nie do końca rozumiany. Stosowanie terapii hormonalnej kojarzy się głównie z
budowaniem nienaturalnej masy mięśniowej, tymczasem zależność pomiędzy testosteronem a
sprawnością i sylwetką jest zdecydowanie bardziej złożona.
Jak rozpoznać niedobór testosteronu?
Niski pozion testosteronu – określany również jako hipogonadyzm – to dolegliwość związana z
obniżoną produkcją testosteronu. W medycynie manifestuje się on dwojako: na poziomie
biochemicznym oraz objawowym.
Biochemiczny niedobór testosteronu to stan, w którym całkowity poziom testosteronu
w surowicy krwi spada poniżej wartości granicznych. Jakich? W literaturze najczęściej
wskazuje się, że dolna granica normy testosteronu to 200-400 ng/dl, jednak wciąż nie opracowano
uniwersalnego standardu laboratoryjnego, który pozwalałby na jednoznaczną diagnozę jedynie
na podstawie wyników badania krwi. Z tego powodu niezwykle istotne jest, by nie interpretować
ich samodzielnie.
Hipogonadyzm objawowy rozpoznaje się, gdy u pacjenta występują co najmniej trzy
symptomy niedoboru testosteronu. Najczęściej są to:
- Obniżone libido – zmniejszone zainteresowanie seksem lub całkowity zanik libido.
- Zaburzenia erekcji – trudności w osiągnięciu i utrzymaniu wzwodu.
- Wzrost masy ciała – przyrost masy tłuszczowej (zwłaszcza w okolicach brzucha), zmniejszenie i osłabienie tkanki mięśniowej.
- Zmęczenie – niski poziom energii, trudności w utrzymaniu koncentracji.
- Zaburzenia nastroju – długotrwałe przygnębienie i epizody depresyjne, brak zadowolenia z życia.
Aktualnie zaleca się, by w diagnozie niedoboru testosteronu uwzględniać zarówno objawy
kliniczne, jak i wyniki badań laboratoryjnych.
Jak aktywność fizyczna wpływa na Twój testosteron?
W większości przypadków niedobór testosteronu spowodowany jest przez fizjologiczny proces
starzenia – pierwszy istotny spadek zauważa się zwykle po 30 roku życia – oraz niewłaściwy
tryb życia.
Niezdrowa dieta, siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej, przewlekły stres i
niewystarczająca ilość snu – wszystko to sprawia, że poziom testosteronu spada u mężczyzn
wcześniej, a proces ten przebiega w bardziej gwałtowny sposób.
Zmiana szkodliwych nawyków, przede wszystkim zwiększenie aktywności fizycznej, może
spowolnić naturalny spadek testosteronu u mężczyzn, którzy zmagają się z niewielkim
niedoborem. Zalecana jest ona również pacjentom, którzy korzystają z hormonalnej terapii
zastępczej – wzmacniając jej pozytywne efekty. Wiele badań dowodzi, że TRT (testosterone
replacement therapy – terapia zastępcza testosteronem) w połączeniu z ćwiczeniami niweluje
objawy niedoboru skuteczniej niż stosowanie tylko jednej z tych metod.
Dowiedziono, że regularny trening – zwłaszcza ćwiczenia siłowe, obwodowe i interwałowe –
zwiększa poziom testosteronu we krwi. Wzrost hormonu jest jednak kwestią wysoce
indywidualną i zależy od wieku, masy ciała, intensywności i czasu trwania ćwiczeń. Zwykle
pojawia się on po około 15 minutach treningu i utrzymuje do około godziny po zakończeniu
wysiłku.
Kiedy jednak mierzysz się z niedoborem testosteronu, stajesz przed trudnym zadaniem – musisz
pracować zdecydowanie ciężej, by osiągnąć założone wyniki. A w sytuacji, kiedy mierzysz się z
przewlekłym zmęczeniem i brakiem motywacji, spowodowanymi niedoborem, samo wyjście z
domu może wydawać się wyzwaniem ponad siły. Dlatego TRT w wielu przypadkach jest
niezbędne do tego, by zacząć ćwiczyć i osiągać efekty.
Terapia zastępcza testosteronem nie jest dopingiem ani drogą na
skróty
Jeżeli obserwujesz u siebie niepokojące objawy – masz obniżone libido, jesteś zmęczony i
przygnębiony, Twoja waga wzrasta, a ćwiczenia nie przynoszą oczekiwanych efektów – bardzo
możliwe, że Twój poziom testosteronu jest obniżony. Aby uzyskać diagnozę, skonsultuj się z
lekarzem – możesz zrobić to nawet bez wychodzenia z domu, umawiając e-wizytę u
specjalisty zajmującego się terapią testosteronem w Męskiej Klinice.
Stwierdzenie niedoboru testosteronu jest wskazaniem do rozpoczęcia TRT. Dzięki leczeniu
możliwe jest przywrócenie optymalnego poziomu hormonu – odzyskanie sprawności seksualnej,
energii i dobrego nastroju, a także zbudowanie tkanki mięśniowej i wyrzeźbienie sylwetki. W
tym miejscu należy podkreślić jednak, że TRT nie jest tożsamy z dopingiem. Jest to terapia
medyczna, przeznaczona dla mężczyzn z zaburzeniami hormonalnymi – nie sposób na szybkie i
bezwysiłkowe zbudowanie imponującej masy mięśniowej.
Mężczyźni, których poziom testosteronu mieści się w normie i które nie zmagają się z objawami
niedoboru, nie powinni korzystać z preparatów testosteronu bez wskazania lekarza i z całą
pewnością unikać środków spoza obrotu aptecznego, które mogą stanowić poważne zagrożenie
dla zdrowia. Aby poprawić swoje osiągnięcia na siłowni, warto skorzystać z naturalnych
sposobów na zwiększenie testosteronu, takich jak:
- regularny odpoczynek i czas na regenerację
- wysypianie się
- unikanie alkoholu i innych używek
- regularne uprawianie seksu
- obniżanie stresu
- zdrowa dieta
Wielu mężczyzn wraz z wiekiem ogranicza swoją aktywność fizyczną. Chociaż wydaje się, że
problem ten wynika z napiętego grafiku, braku czasu, zmęczenia, jego przyczyną często bywa
obniżony testosteron. Z drugiej strony – brak aktywności fizycznej prowadzi do niedoboru
testosteronu. Trudno jest samodzielnie znaleźć wyjście z tej sytuacji, dlatego, jeżeli
podejrzewasz, że Twój poziom testosteronu może być zbyt niski, skontaktuj się ze specjalistą –
lepsze samopoczucie jest na wyciągnięcie ręki.
Źródła:
[1] Barbonetti A, D’Andrea S, Francavilla S. Testosterone replacement therapy.
Chung KJ, Kim KH. Forbidden fruit for athletes, but possible divine blessing for rehabilitation:
testosterone.
[2] Cho DY, Yeo JK, Cho SI, Jung JE, Yang SJ, Kong DH, Ha JK, Kim JG, Park MG. Exercise improves
the effects of testosterone replacement therapy and the durability of response after cessation of
treatment: a pilot randomized controlled trial.
[3]B. Gaworczyk i in. (Męska Klinika) Terapia testosteronem – forma leczenia nie doping (Męska
Klinika)
