Dieta w niedoczynności tarczycy
Terminy takie jak „niedoczynność tarczycy”, „nadczynność tarczycy” czy „Hashimoto” nie są już chyba obce nikomu w obecnych czasach. Okazuje się, że zaburzenia pracy tarczycy diagnozuje się u aż 22% społeczeństwa. Wśród kobiet, choroby tarczycy są jednym z dziesięciu najczęściej występujących schorzeń. Niepodważalny jest zatem fakt, że są one istotnym i powszechnym problemem naszych czasów.
Czym jest tarczyca?
Tarczyca to mały, ale bardzo ważny gruczoł w naszym organizmie, który znajduje się w przedniej części szyi. Tarczyca wydziela hormony: trójjodotyroninę (T3), tyroksynę (T4) i kalcytoninę, które odpowiadają za różne procesy m.in.:
- biorą udział w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów,
- wpływają na przyswajanie niektórych witamin (m.in. B6, B12, C i D),
- odgrywają rolę w pracy mięśnia sercowego,
- odgrywają rolę w pracy układu nerwowego.
Jak widzisz, prawidłowe działanie tarczycy warunkuje wiele przemian, które zachodzą w organizmie, dlatego wszelkie nieprawidłowości mogą negatywnie wpływać na nasze zdrowie.
Niedoczynność tarczycy i Hashimoto
Niedoczynność tarczycy charakteryzuje się niedoborem lub też nieprawidłowym działaniem hormonów tarczycy. Za ten stan mogą być odpowiedzialne takie czynniki jak np. nieprawidłowe odżywienie, niedobór jodu, infekcje wirusowe lub bardzo powszechne – autoimmunologiczne zapalenie tarczycy Hashimoto.
Choroba Hashimoto to stan, w którym układ odpornościowy produkuje przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-PO) i tyreoglobulinie (anty-TG), co prowadzi do zaniku komórek pęcherzykowych tarczycy i jej niedoczynności.
Dieta w niedoczynności tarczycy
Co ma wpływ na rozwój choroby? Uważa się, że dużą rolę odgrywają czynniki środowiskowe, inne choroby autoimmunologiczne oraz czynniki żywieniowe. Osoby, które cierpią na niedoczynność tarczycy lub Hashimoto powinny zadbać o odpowiednią dietą oraz styl życia.
Odpowiednia kaloryczność
Dieta powinna być zawsze dopasowana indywidualnie do płci, wieku, stanu fizjologicznego, współistniejących chorób oraz aktywności fizycznej. Jednym z często spotykanych objawów niedoczynności tarczycy jest wzrost masy ciała. Ma to związek z obniżeniem tempa przemiany materii oraz zatrzymywaniem się wody w organizmie.
Właśnie z tego powodu dużo osób decyduje się na różnego rodzaju restrykcyjne diety, które negatywnie wpływają na zdrowie — podnoszą poziom TSH oraz dodatkowo zmniejszają tempo metabolizmu. W niedoczynności tarczycy należy szczególnie zadbać o odpowiednie dopasowanie kaloryczności diety, odpowiednią ilość posiłków i ich regularne pory.
Pełnowartościowe białko
Osoby zmagające się z niedoczynnością tarczycy powinny szczególnie zadbać o podaż protein. W diecie nie powinno zabraknąć produktów pochodzenia zwierzęcego, które zawierają pełnowartościowe białko, ponieważ wspomaga ono produkcję hormonów tarczycy. Spożywanie pełnowartościowego białka korzystnie wpływa na gospodarkę energetyczną, czy też hamuje wypadanie włosów (częsty objaw niedoczynności tarczycy).
Dobrym wyborem będą jaja ekologiczne, ryby i owoce morza (które oprócz białka zawierają m.in. cenne nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3), a także ekologiczne mięso (źródło witamin z grupy B, cynku, żelaza). Należy pamiętać o tym, aby pochodziło z zaufanego źródła i było wysokiej jakości.
Jeżeli pacjent decyduje się na wykluczenie z diety białek pochodzenia zwierzęcego, powinien zadbać o zbilansowanie swojej diety, na przykład dodając strączki. Rośliny strączkowe również są źródłem białka, jednak należy zwrócić szczególną uwagę na ich przygotowanie przed spożyciem tzn. moczenie ich w wodzie z dodatkiem soku z cytryny przez min. 12 godzin, by pozbyć się antyodżywczych substancji, takich jak kwas fitynowy.
Należy mieć na uwadze, że strączki zawierają niepełnowartościowe białko, a także lektyny, czyli związki, które w przypadku schorzeń autoimmunologicznych (Hashimoto) mogą prowadzić do rozszczelnienia jelit.
Nieumiejętnie zbilansowana dieta może powodować zaostrzenie objawów niedoczynności tarczycy. Jeśli nie wiesz, jak prawidłowo skomponować dietę, skorzystaj z pomocy.
Węglowodany i błonnik
Osoby, które chorują na niedoczynność tarczycy, powinny zadbać o to, aby węglowodany w ich diecie pochodziły z pełnowartościowych i nieprzetworzonych produktów, które zawierają wiele cennych substancji, takich jak składniki mineralne, błonnik i witaminy. Te składniki są kluczowe dla zachowania dobrego zdrowia.
Ze względu na częste współwystępowanie zaburzeń pracy tarczycy i zaburzeń gospodarki cukrowej ważne jest spożywanie produktów z niskim indeksem glikemicznym. Aby obniżyć indeks glikemiczny potrawy, ważne jest odpowiednie komponowanie i łączenie produktów w posiłku — przede wszystkim dodatek białka i tłuszczu.
Błonnik pokarmowy jest bardzo istotnym elementem diety, ponieważ ogranicza przyswajanie cukrów w jelicie i dzięki temu wpływa korzystnie na regulację poziomu glukozy we krwi. Właśnie dlatego powinno się zadbać o wysokie spożycie warzyw w każdym posiłku — minimum 500 g dziennie. U osób chorujących na Hashimoto ryzyko zachorowania na cukrzycę jest większe, niż u zdrowych osób, dlatego powinny one szczególnie zwracać uwagę na ten aspekt.
Tłuszcze omega-3
W niedoczynności tarczycy i Hashimoto ważna jest nie tylko ilość, ale także jakość spożywanych tłuszczów. W diecie należy zwrócić szczególną uwagę na wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które mają działanie przeciwzapalne oraz wspomagają pracę tarczycy. Co więcej, zmniejszają ryzyko zachorowania na cukrzycę i hamują nadmierną odpowiedź autoimmunologiczną. Kwasy tłuszczowe omega-3 działają korzystnie u osób, które zmagają się również ze współistniejącą otyłością, ponieważ hamują lipogenezę.
Z kolei nadmiar kwasów tłuszczowych omega-6 przy jednoczesnym niedoborze omega-3 skutkuje stanem zapalnym i zmniejsza wrażliwość tkanek na insulinę.
Jakie produkty są źródłem omega-3? Przede wszystkim ryby morskie i owoce morza (kwasy EPA i DHA), oleje tłoczone na zimno — olej lniany, olej rydzowy, oprócz tego nasiona chia, siemię lniane, orzechy włoskie.
Oprócz diety warto dodatkowo stosować suplementy zawierające EPA i DHA, jak np. wysokiej jakości olej z kryla arktycznego. Dobrym wyborem jest również olej z wiesiołka, który zawiera cenny kwas gamma-linolenowy o silnym działaniu przeciwzapalnym.
Jeżeli chodzi o ograniczenia, należy unikać produktów bogatych w tłuszcze trans. Mowa tutaj głównie o produktach przetworzonych — słodyczach, przekąskach, fast-foodach, margarynach, gotowych produktach. Niewskazane są również oleje w plastikowych butelkach typu rzepakowy, słonecznikowy (będą dostarczać dużo omega-6).
Witamina D i jod
Odpowiednio zbilansowana dieta w niedoczynności tarczycy i Hashimoto, to także zwrócenie uwagi na konkretne witaminy i minerały. Często zdarza się tak, że nie jesteśmy w stanie dostarczyć ich z dietą, dlatego występuje potrzeba dodatkowej suplementacji.
Jednym z takich składników, które zazwyczaj należy suplementować, jest witamina D3. Suplementacja ta zapobiega rozwojowi zaburzeń autoimmunologicznych. Niedobory tej witaminy zwiększają ryzyko pojawienia się m.in. zaburzeń metabolicznych (m.in. insulinooporności), hormonalnych, chorób układu sercowo-naczyniowego, otyłości czy nowotworów.
Dzieje się tak, ponieważ witamina D3 wpływa na niwelowanie stanów zapalnych. U osób chorych na niedoczynność tarczycy czy Hashimoto bardzo często zauważa się niedobór witaminy D, właśnie dlatego osoby te, powinny szczególnie zadbać o jej suplementację.
Kolejnym ważnym składnikiem jest jod, który wchodzi w skład hormonów tarczycy. Jego poziom nie powinien być ani za niski, ani za wysoki, dlatego jego ewentualną suplementację należy skonsultować ze specjalistą.
Nadmiar oraz niedobór jodu upośledzają pracę tarczycy. Jod jest między innymi składnikiem soli jodowanej, dlatego jej spożycie powinno być ograniczone.
Przyswajalność
Istotnym faktem jest to, że na poziom stężenia składników w organizmie wpływa nie tylko ich przyjmowanie, ale też wchłanialność. Pamiętajmy, że niektóre substancje (gluten, lektyny, kazeina, cukry) działają drażniąco na śluzówkę jelit i zaburzają wchłanialność związków odżywczych. Zawierają je między innymi nasiona roślin strączkowych, zboża, czy produkty mleczne. Tego typu produkty należy spożywać z umiarem, szczególnie jeżeli występują zaburzenia autoimmunologiczne.
Nabiał i pszenica
Wśród osób chorych na niedoczynność tarczycy lub Hashimoto duży wpływ na objawy, funkcjonowanie, czy wyniki badań ma eliminacja z diety takich składników jak gluten i nabiał. Z tego względu częstą praktyką w tych chorobach jest wprowadzenie diety beznabiałowej oraz bezglutenowej, co nierzadko przynosi korzystne efekty dla pacjenta.
Wyniki badań wskazują, że eliminacja laktozy z diety osób z chorobą Hashimoto i nietolerancją tego dwucukru korzystnie wpływa na obniżenie stężenia TSH. Nietolerancja laktozy dotyka, aż 30% osób dorosłych, a wiele z tych osób jest niezdiagnozowanych. Dodatkowo nabiał zawiera kazeinę, która jest silnym antygenem i może wpływać na pracę tarczycy.
Podobnie jest z glutenem (białko zawarte w pszenicy), który w swojej frakcji zawiera gliadynę — silny antygen. Podejrzewa się, że może ona nasilać produkcję przeciwciał przeciwko tarczycy. Wobec tego, wprowadzenie diety bezglutenowej może prowadzić do zmniejszenia stymulacji układu immunologicznego i złagodzić proces autoimmunizacyjny.
Należy pamiętać o tym, że proces eliminacji glutenu czy produktów mlecznych z diety powinien zostać przeprowadzony pod okiem specjalisty, żeby uniknąć niedoborów i innych zagrożeń zdrowotnych.
Podsumowanie
Dieta w niedoczynności tarczycy oraz Hashimoto powinna opierać na niskoprzetworzonych i przeciwzapalnych produktach wysokiej jakości.
Bardzo często niezbędne jest wprowadzenie dodatkowej suplementacji, zastosowanie diety bez glutenu, nabiału i strączków. Warto dbać również o czynniki poza żywieniowe takie jak ograniczenie stresu, używek, odpowiedni poziom aktywności fizycznej i jakościowy sen.
Jeżeli cierpisz na niedoczynność tarczycy lub Hashimoto, w Sports-Med ustalimy dla Ciebie odpowiedni plan działania, który będzie zawierał wszystkie powyższe elementy. Z nami wyjdziesz na prostą i poprawisz swój komfort życia.
Źródła:
1. Pastusiak, Katarzyna, Joanna Michałowska, and Paweł Bogdański. „Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy.” Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 8. No. 4. 2017.
2. RatajczakB, Alicja E., Małgorzata Moszak A, and Marian Grzymisławski A. „Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto„ Pielęgniarstwo (2017): 305.
3. Specjalizacji, kierownik, and dr nauk farm Tomasz Zawisza. „Leczenie chorób tarczycy.”
