Z czym kojarzymy dopaminę? Z motywacją, pasją, odwagą, dążeniem do celu, spełnianiem pragnień. Czy nie brzmi to jak recepta na sukces? Dokładnie tak jest. Osoby, które osiągnęły w życiu spektakularne sukcesy albo zostały genetycznie obdarzone wyjątkowo sprawną gospodarką dopaminową, albo włożyły odpowiednio dużo starań, by sobie tę dopaminową przewagę najpierw wypracować.
W tym artykule omówimy rolę dopaminy z ciekawej perspektywy – jako potężne narzędzie w rękach ludzi sukcesu. Dowiesz się, jak działa dopamina, jakie efekty w praktyce daje jej wzrost, oraz dlaczego tak ważne jest, by nauczyć się to narzędzie wykorzystywać na swoją korzyść. Przeczytaj do końca!
Czym jest dopamina i dlaczego zbiera tyle zainteresowania?
Dopamina jest neuroprzekaźnikiem, który odgrywa kluczową rolę w różnych procesach psychologicznych. W motywacji, uczeniu się, podejmowaniu decyzji i inwestowaniu wysiłku. Temat dopaminy jest ekscytujący… ponieważ to ona wywołuje ekscytację! Jest to jedna molekuł, która zapewnia nam najmocniejsze i najprzyjemniejsze odczucia, dlatego wiedza o jej działaniu jest tak cenna.
W jaki sposób dopamina pomaga osiągnąć sukces w życiu? Kluczowy jest jej wpływ na przetwarzanie nagród, wydatkowanie wysiłku i podejmowanie decyzji. Naukowcy przebadali układ dopaminy wzdłuż i wszerz, i chociaż nadal mają wiele do sprawdzenia, to już teraz mamy solidną ilość informacji, które pozwalają nam poniekąd hackować układ dopaminy, by dzięki niemu sprawniej osiągać swoje cele.
Dopaminowy efekt wzmocnienia
Jedną z ewolucyjnych funkcji dopaminy i całego układu nagrody jest tzw. pozytywne wzmocnienie. Gdy uda Ci się zrealizować cel, poczucie satysfakcji nie tylko cieszy, ale również wzmacnia motywację do dalszego działania. Dopamina sprawia, że każdy mały krok zwiększa szanse na postawienie kolejnego kroku, tworząc efekt kuli śnieżnej.
W toku ewolucji ten mechanizm pozwala gatunkom przetrwać. Z jedzenia odczuwamy przyjemność, dlatego że mózg ma interes w tym, byśmy dążyli do regularnej konsumpcji i uzupełniali energię. Seks jest przyjemny, byśmy czuli potrzebę prokreacji, a co za tym idzie, przedłużali gatunek. To są podstawowe funkcje układu nagrody, jednak obecnie, znając te mechanizmy, możemy je wykorzystywać na inne sposoby.
Specyficzny wpływ dopaminy na podejmowanie decyzji
Ludzi, którzy osiągnęli spektakularne sukcesy w życiu i biznesie, często charakteryzuje odwaga i zdolność do podejmowania ryzyka. Skąd biorą się te cechy? Podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka jest ważnym obszarem badań na styku ekonomii, psychologii i neuronauki. Naukowcy przynajmniej częściowo wiążą takie zdolności właśnie z dopaminą.
By to zbadać, poddali 30 osób eksperymentowi. Sprawdzano w nim jak doustne przyjęcie mieszanki 150 mg L-DOPA z 37,5 mg benserazydu wpłynie na proces podejmowania decyzji obejmujących ryzyko ekonomiczne. BTW taka mieszanka substancji wykorzystywana jest jako lek na Parkinsona. L-DOPA jest efektywnym prekursorem do produkcji dopaminy, a benserazyd (w uproszczeniu) pomaga większej ilości L-DOPA dotrzeć do mózgu. W tym przypadku zamiast użycia tabletek, substancje rozpuszczano w soku pomarańczowym, a grupa kontrolna w takim samym soku dostawała witaminę C.
W ramach właściwego eksperymentu przeprowadzano 3x po 100 prób wybierania:
- między pewnym zyskiem (30–55 pensów) a hazardem o równych prawdopodobieństwach 0 GBP lub większym zyskiem określonym przez mnożnik pewnej kwoty, który wahał się od 1,6 do 4;
- między pewną stratą (30–55 pensów) a hazardem o równych prawdopodobieństwach 0 £ lub większą stratą określoną przez te same mnożniki co próby zysku;
- pomiędzy 0 £ a hazardem o równych prawdopodobieństwach zysku (40–75 pensów) lub stratą określoną przez mnożnik kwoty zysku, który wahał się od 0,5 do 5.
Wnioski: Wzrost poziomu dopaminy zwiększa liczbę ryzykownych opcji wybieranych w decyzjach ekonomicznych z potencjalnymi zyskami, ale nie ze stratami. Dodatkowo zwiększa odczuwane szczęście po uzyskaniu nagrody.
Bodźcem do przeprowadzenia takiego badania były m.in. wcześniejsze obserwacje kliniczne, że leki dopaminergiczne są powiązane z kompulsywnym hazardem u pacjentów z chorobą Parkinsona i ogólnie zwiększonym podejmowaniem ryzyka zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. W tym przypadku jednak skupiono się konkretnie na podejmowaniu decyzji ekonomicznych.
Z dopaminą nabieramy optymizmu
Nie ma wątpliwości, że optymistyczne spojrzenie na przyszłość ułatwia osiąganie sukcesów. Ciężko jest wspiąć się na szczyt, będąc pesymistą. Neuronaukowcy zauważyli ciekawe powiązania pomiędzy działaniem dopaminy a poziomem życiowego optymizmu i zdolności do prognozowania ryzyka.
Przeprowadzono badanie, w którym (po raz kolejny) użyto L-DOPA do oceny jak wzrost dopaminy wpływa na człowieka. Eksperyment w uproszczeniu polegał na krótkim przedstawianiu uczestnikom negatywnych scenariuszy życiowych, po czym mieli w ciągu 6 sekund oszacować prawdopodobieństwo, że takie zdarzenie może się im przytrafić. Osoby przyjmujące L-DOPA przed eksperymentem wykazywały większy optymizm i niżej szacowały swoje ryzyko.
Z badania wywnioskowano, że dopamina wpływa na kształtowanie przekonań poprzez redukcję negatywnych oczekiwań dotyczących przyszłości. Wzmacnianie działania dopaminy za to sprawia, że bardziej ignorujemy negatywne przekonania, wynikające z przeszłych doświadczeń. Zwiększa to poziom odwagi i apetytu na ryzyko m.in. w przypadku podejmowania decyzji ekonomicznych, inwestycyjnych, dotyczących prowadzenia swojej kariery itp.
Najmocniejsze smart drugs działają z pomocą dopaminy
W Dolinie Krzemowej i wielu innych środowiskach skupiających wielkie umysły królują silne smart drugs. Zazwyczaj są to stosowane bez wskazań medycznych leki na ADHD, czyli głównie Adderall lub Concerta, zawierające sole amfetaminy lub zbliżone działaniem substancje. Dlaczego? M.in. dlatego, że szybko i efektywnie zwiększają ilość dopaminy dostępnej w synapsach. Nawet małe dawki powodują wyraźny wzrost dopaminy, która może stymulować swoje receptory silniej, niż ma to miejsce normalnie, bez leku. Powodem popularności tych leków jest fakt, że działanie wzrastającej dopaminy jest nie tylko przyjemne, ale i rzeczywiście bardzo pomocne. Zwiększona jasność umysłu, mniejsze zmęczenie i chęć do działania to tylko kilka z efektów, które zauważa większość użytkowników, a z takimi mocami nauka i praca przychodzą zdecydowanie łatwiej.
Choć leki dopaminergiczne dają niesamowite efekty, to jest to droga na skróty, która jednak nie jest wolna od konsekwencji. Zwiększone ryzyko zaburzeń snu, niepokoju, lęków, neurodegeneracji, to tylko część potencjalnych problemów. Optymalnym wyborem zawsze jest optymalizacja działania dopaminy u podstaw, by mogła napędzać Twoją produktywność i myślenie bez pomocy farmakologii. Odpowiednia dieta, styl życia, aktywność fizyczna i rutyny pozwolą Ci cieszyć się dopaminowymi supermocami w pełni zdrowia, bez kompromisów.
Czy Ty używasz dopaminy odpowiednio?
W tym artykule omawiamy wspaniałe właściwości dopaminy, tak jakby była doskonałym remedium. Jest jednak druga strona medalu – zaburzenia działania układu dopaminergicznego, w tym nadmierne działanie dopaminy są związane z takimi problemami, jak psychozy, schizofrenia, nimfomania, patologiczny hazard i wiele różnych rodzajów uzależnień, nie tylko od używek.
Jaki z tego morał? Dopamina jest po prostu wsparciem, wzmacniaczem Twoich działań i pragnień. To od Ciebie zależy, czy będzie wzmacniać pociąg do kolejnego kieliszka whisky, kawałka pizzy lub jeszcze jednego odcinka serialu na Netflixie w środku nocy, czy do kolejnego zrealizowanego projektu, zysku z inwestycji, kolejnej utworzonej spółki lub kupionej nieruchomości. Ty wyznaczasz kierunek, a dopamina pomaga Ci nim podążać. Jest to booster zarówno dla wielkich umysłów, jak i dla kompletnych przegranych. Ty wybierasz!
A Ty, pracujesz nad optymalizacją działania swojego organizmu? Daj sobie pomóc i wejdź na jeszcze wyższy poziom!
