Zakwaszenie organizmu — prawda czy mit?

Mam dobrą wiadomość. Jeśli to czytasz w domowym zakątku, to oznacza, że nie masz zakwaszonego organizmu. Gdyby tak było, to już dawno leżałbyś na OIOM-ie.

Obecnie trend straszenia zakwaszeniem krwi mocno przygasł, ale jeszcze kilka lat temu ten temat pojawiał się na ustach wielu osób, które chciały zadbać o zdrowie. Obawy budziło ryzyko, że przewlekłe zakwaszenie organizmu może doprowadzić do wielu dolegliwości i chorób. Niestety, w wyniku nadinterpretacji niektórych danych (celowo lub nie), ogromna część społeczeństwa została po prostu wprowadzona w błąd. Sprawdźmy zatem, jakie są fakty.

Czy zła dieta powoduje zakwaszenie organizmu?

Nie! A dlaczego?

Utrzymanie stałego pH wewnątrz i na zewnątrz komórek to warunek prawidłowego funkcjonowania procesów metabolicznych. Równowaga kwasowo-zasadowa jest ważna nie tylko dla zdrowego metabolizmu, ale także determinuje budowę i funkcję białek, przepuszczalność błon komórkowych, dystrybucję elektrolitów i funkcję tkanki łącznej.

Utrzymywanie tej równowagi jest krytyczne dla zdrowia i jest zbyt ważne, by organizm mógł to pozostawić w naszych rękach. Z tego względu w toku ewolucji wykształcił mechanizmy samoregulacji. Specjalne układy buforowe regulują pH krwi, by stale mieściło się w wąskim zakresie 7,35 – 7,45. Niezależnie od tego, co zjemy.

Owszem, odchylenia od tego zakresu są możliwe. Jest to jednak stan, który zwala człowieka z nóg, bo zaburza absolutne podstawy funkcjonowania organizmu. Gdy faktycznie organizm wchodzi w stan kwasicy, to nie my zastanawiamy się co zmienić w swojej diecie. Wtedy nad sytuacją pieczę sprawuje personel medyczny. W szpitalu. By nie dopuścić do zagrożenia życia.

Istnieje teoria mówiąca, że przewlekła utajona kwasica o niskim nasileniu może po długim czasie doprowadzić np. do osteoporozy lub chorób reumatoidalnych. Ma to wynikać m.in. z tego, że gdy długotrwale organizm jest zmuszany do regulowania pH krwi w niesprzyjających temu warunkach, to ucierpieć mogą kości, które są jednym z magazynów buforujących w organizmie. Nie oszukujmy się jednak – „kwasowość” diety nie jest jedynym czynnikiem, który do tego doprowadza, a po prostu jej kiepska jakość.

A co z pH moczu?

Niekiedy przytaczany jest argument, że dieta wpływa na pH moczu. To jest fakt i potwierdzają to badania naukowe. pH moczu jednak nie odzwierciedla pH krwi — są to rozdzielne tematy.

Jednym z mechanizmów kompensacyjnych, które regulują pH krwi, jest zwiększone wydalanie kwasów z moczem. Jest jednak wiele innych czynników, które zmieniają pH moczu i nie da się na podstawie tego parametru precyzyjnie ocenić stanu równowagi kwasowo-zasadowej całego organizmu.

Np. żurawina zakwasza mocz, co ma działanie przeciwbakteryjne. Dzięki temu znana jest jako pokarm bardzo sprzyjający zdrowiu układu moczowego.

Czy „dieta alkaliczna” przynosi korzyści dla zdrowia?

System żywienia nazywany dieta alkaliczną jak najbardziej może dawać korzyści. Nie jest to jednak zasługa wyłącznie tego, jak miałaby wpływać na pH organizmu. Prowadzi ona po prostu do zdrowszych wyborów żywieniowych (m.in. zwiększenie spożycia warzyw i owoców) i uzupełniania mikroelementów w bardziej zbilansowany sposób.

Tradycyjna, zachodnia dieta, która uznawana jest za „zakwaszającą” jest po prostu zła pod wieloma względami. Nowoczesny styl żywienia mocno różni się od tego, do czego ewolucyjnie przyzwyczajone są nasze organizmu. Dla przykładu dieta łowców i zbieraczy miała stosunek potasu do sodu ok. 10:1, natomiast obecna dieta człowieka ma ten stosunek 1:3. To drastyczna zmiana, która wpływa na o wiele większą ilość problemów, niż tylko wpływ na pH, które się samo reguluje.

Stosowanie diety alkalicznej, choć nie wpłynie znacząco na pH krwi, to może wyraźnie wpłynąć na skład moczu. Na tej podstawie przewidywany jest m.in. wpływ na zmniejszone ryzyko kamieni nerkowych.

Podsumowanie

Założenia diety alkalicznej nie są złe, ale wbrew pozorom nie chodzi tutaj o wpływ na bieżące pH krwi. Stosowanie takiej diety lub po prostu diety dobrze zbilansowanej i uzupełniającej minerały w odpowiednich proporcjach może odciążyć mechanizmy samoregulujące równowagę kwasowo-zasadową oraz po prostu lepiej odżywić organizm.

W dietetyce jest pełno mitów. Nie wiesz, jak weryfikować informacje? Z chęcią Ci pomożemy!

Źródła:

Vormann, Jürgen & Goedecke, Thomas. (2006). Acid-base homeostasis: Latent acidosis as a cause of chronic diseases. Schweizerische Zeitschrift fur GanzheitsMedizin. 18. 255-266.

Schwalfenberg GK. The alkaline diet: is there evidence that an alkaline pH diet benefits health? J Environ Public Health. 2012;2012:727630. doi: 10.1155/2012/727630. Epub 2011 Oct 12. PMID: 22013455; PMCID: PMC3195546.