Ciągle brak Ci energii i nie masz pojęcia dlaczego? Przyczyn mogą być setki, jednak jest jedna rzecz, którą zawsze warto sprawdzić u mężczyzny – poziom testosteronu. Możesz pić kawę do oporu, iść na drzemkę, nawet odpoczywać przez tydzień na urlopie, ale bez testosteronu nic Cię nie zregeneruje i nie naładuje baterii. To szalenie ważne, by dbać o swoje hormony i zapewnić sobie najlepsze środowisko dla zachowania zdrowia. W tym artykule poznasz najpoważniejsze przyczyny spadku testosteronu, być mógł im sprawniej zapobiegać.
Jak objawia się niedobór testosteronu?
Niski testosteron łatwo skojarzyć z problemami z libido albo słabą erekcją. I tak w istocie jest, szczególnie u bardziej dojrzałych mężczyzn.
U starszych mężczyzn typowe i bardzo sugestywne objawy niedoboru testosteronu to:
- mniejsza częstość spontanicznych erekcji,
- brak nocnych i porannych wzwodów,
- spadek libido,
- zmniejszona objętość jąder.
U tych młodszych już sprawa nie jest tak klarowna, ponieważ problemy seksualne występują rzadziej (choć też zdarzają się często), co utrudnia diagnozę. Według wyników popularnego kwestionariusza ADAM (Androgen Deficiency in the Aging Male), u mężczyzn poniżej 40 roku życia najczęstszym objawem korelującym z niskim testosteronem jest brak energii i uczucie zmęczenia.
Inne objawy obejmują:
- spadek siły mięśniowej,
- pogorszenie fizycznej wytrzymałości,
- spadek zadowolenia z życia, częsty smutek, lęki,
- ospałość, w tym ta poposiłkowa.
Dodatkowym objawem mogą być też problemy z płodnością, gdyż pogorszona spermatogeneza często towarzyszy słabej produkcji testosteronu. To nie zawsze jest sprawnie zauważane, ponieważ za długi czas starań o dziecko zazwyczaj „obwinia się” najpierw kobietę, a dopiero później przechodzi do badań mężczyzny, co jest kiepską praktyką.
U nastolatków objawem hipogonadyzmu lub hipoandrogenizmu może być opóźnione dojrzewanie.
Myślisz, że Ciebie to nie dotyczy?
Dobry poziom testosteronu mieści się w zakresie od 300 do 1,000 ng/dl. Poniżej 300 diagnozuje się hipogonadyzm, czyli kliniczne zaburzenie produkcji testosteronu.
U facetów po 30tce średnio co 10 lat testosteron spada o 100 ng/dl lub o 1-2% rocznie. Aż 40% mężczyzn po 45 roku życia może mieć hipogonadyzm. Weź pod uwagę, że właśnie w tym wieku możesz mieć najlepszy czas na korzystanie z życia, gdy dzieci już nie będą takie małe, a Ty osiągniesz w życiu stabilność, będziesz mieć czas i pieniądze na spełnianie marzeń. Ale czy wystarczy Ci na to mocy? Czy aby na pewno dbasz o siebie na tyle, by się tym problemem nie przejmować?
6 przyczyn spadku testosteronu
Poniżej zebrałem najsilniejsze czynniki obniżające testosteron, które mogą doprowadzać nawet do konieczności leczenia u specjalisty.
1. Nadwaga i otyłość
Duży nadmiar tkanki tłuszczowej jest silnym czynnikiem prozapalnym. Zwiększa się też wtedy konwersja testosteronu do estrogenów w tkance tłuszczowej, czyli testosteron jest po prostu szybciej rozkładany. W European Male Aging Study zauważono, że aż 73% mężczyzn z niskim testosteronem miało też nadwagę lub otyłość.
2. Cukrzyca
Jedno z badań pokazało, że hiperinsulinemia w połączeniu z podwyższonym poziomem lipidów w surowicy, hamuje uwalnianie gonadotropin przez przysadkę mózgową, co wyjaśnia obniżony poziom androgenów u pacjentów z cukrzycą. Warto zawczasu monitorować, czy badania nie wskazują na insulinooporność, by uchronić się przed cukrzycą w przyszłości.
3. Przewlekły stres
To stan, który może napsuć bardzo dużo, w różnych obszarach zdrowia. Gospodarka hormonalna to jeden z nich. Testosteron i kortyzol to hormony, które ze sobą konkurują. Jeśli stres będzie ciągle utrzymywał wysoką produkcję kortyzolu, to testosteron prędzej czy później zostanie zepchnięty na dalszy plan.
4. Stosowanie używek
Wśród narkotyków szczególnie niebezpieczne są opioidy, które mogą drastycznie obniżać poziom testosteronu, poprzez zahamowanie przysadki mózgowej. Jednak każdy z narkotyków, a nawet alkohol może pogarszać stan gospodarki hormonalnej, zarówno przez wpływ na biochemię mózgu i szlaki sygnalizacyjne, jak i przez pogorszenie nawyków żywieniowych, higieny życia, jakości ilości snu itp.
5. Sterydy anaboliczne
SAA, czyli sterydy anaboliczno-androgenne kuszą wielu mężczyzn. W końcu kto by nie chciał mieć wysportowanej sylwetki i silnych mięśni nawet kilkukrotnie szybciej niż normalnie? Wiele osób stosuje sterydy bez odpowiedniej wiedzy, a używanie ich „na oko” tragicznie wpływa na własną gospodarkę hormonalną. Podając testosteron lub pokrewne steroidy z zewnątrz, zamykamy własną produkcję testosteronu, bo nie jest potrzebna. Po odstawieniu sterydów nie od razu własna produkcja wraca do normy. Niekiedy po dłuższym czasie naprawia się samoistnie, ale bywa też tak, że trzeba się napracować z farmakoterapią, żeby wrócić do pierwotnego stanu.
6. Fizyczne uszkodzenie jąder
Może być tak, że komórki Leydiga nie pracują tak, jak powinny, przez mechaniczny uraz jąder. Ten scenariusz jest badany przez lekarzy szczególnie w przypadku, gdy testosteron jest nisko, ale hormony sygnalizacyjne przysadki mózgowej wysoko.
Jak zwiększyć poziom testosteronu?
Dużo zależy od podłoża, dlatego pierwszym krokiem powinna być kompleksowa diagnostyka, by sprawdzić stężenia i wzajemne proporcje pomiędzy hormonami płciowymi, stan hormonów przysadki mózgowej, kondycję prostaty, oraz fizyczny stan jąder i nadnerczy. Od wyniku diagnostyki w dużej mierze zależy dalsze postępowanie.
Uniwersalne są jednak 3 elementy starań:
- zdrowa i odżywcza dieta o odpowiedniej kaloryczności;
- regularna aktywność fizyczna, jeśli można to trening siłowy;
- dbałość o higienę życia, włącznie z dobrym snem, odpoczynkiem i redukcją stresu.
W zależności od diagnozy lekarz może w razie potrzeby dodatkowo zalecić odpowiednią farmakoterapię. Na szczęście medycyna obecnie oferuje wiele różnych możliwości, więc i leczenie powinno być skrojone na miarę.
Chcesz jak najlepiej zoptymalizować swoją dietę, by sprzyjała hormonom? My wiemy, jak to robić. Skorzystaj z pomocy specjalistów – umów się na konsultację z naszym dietetykiem.
Źródła:
Cohen J, Nassau DE, Patel P, Ramasamy R. Low Testosterone in Adolescents & Young Adults. Front Endocrinol (Lausanne). 2020 Jan 10;10:916. doi: 10.3389/fendo.2019.00916. Erratum in: Front Endocrinol (Lausanne). 2020 Jul 14;11:449. PMID: 32063884; PMCID: PMC6966696.
